Patxi Altuna
Patxi Altuna Bengoetxea, né le à Azpeitia et mort le à Loiola, est un écrivain, linguiste, jésuite et académicien basque espagnol de langue basque et espagnole.
Naissance | |
---|---|
Décès | |
Nationalité | |
Formation | |
Activités |
A travaillé pour | |
---|---|
Membre de |
Biographie
modifierPatxi Altuna rejoint la Compagnie de Jésus en 1962, puis fait des études de philosophie, de théologie et des études classiques. Il est professeur à l'université de Deusto, dans les campus de Bilbao et de Saint-Sébastien jusqu'à sa retraite. Il s'est consacré surtout à l'enseignement de la philologie basque.
En 1980, il est nommé académicien titulaire à l'Euskalzaindia ou Académie de la langue basque, après en avoir été membre correspondant pendant presque quinze ans. Il y occupe pendant de nombreuses années le poste de responsable de la commission de grammaire, jusqu'à ce qu'il soit nommé responsable honoraire de cette même commission en 2005. Patxi Altuna est aussi membre de la commission du basque unifié et l'un des premiers à militer pour l'unification de la langue basque. Il est ensuite nommé à sa retraite responsable des Archives historiques de Loiola.
Grande figure du monde culturel basque, cet éminent philologue a toujours été dévoué à la cause de l'euskara[1].
Décédé en 2006, une chapelle ardente est dressée dans la basilique de Loyola.
Bibliographie
modifier- Euskera, ire laguna!, 1967, Gero-Mensajero.
- Ariketak, euskera ire laguna, 1968, Gero-Mensajero.
- Euskera, hire laguna, bizkaieraz, 1969, Gero-Mensajero.
- Euskera, hire laguna: bigarren liburua, 1969, Gero-Mensajero.
- Euskal aditza. Batua? Baturakoa?, 1971, Gero-Mensajero.
- Euskara, hire laguna: lehen liburua, euskara batuan, 1972, Gero-Mensajero, Bigarren argitaraldia.
- Mitxelenaren idazlan hautatuak, 1972, Gero-Mensajero.
- Etxepareren hiztegia (Lexicón Dechepariano), 1979, Gero-Mensajero.
- Versificación de Dechepare: métrica y pronunciación, 1979, Gero-Mensajero.
- Ongui iltzen laguntzeco itzgaiac / Joakin Lizarraga, 1984.
- Estefanía Zabala, José María, S.J.: «Maestro de vascos», 1990.
- Ioannes de Haraneder: Jesu Christoren Evangelioa Saindua, 1990.
- Euskal bertsogintzaz: XVIII, XIX, XX. mendeko jesuita gazteek egin neurtitzak. Azterketa metrikoa, 2000, Deustuko Unibertsitatea.
- Euskal morfologiaren historia, 2001, Elkarlanean; Miren Azkaraterekin elkarlanean.
- Raimundo Olabide, Eusko Jaurlaritza, Bidegileak bilduma.
- Euskal Morfologiaren Historia, 2001. Miren Azkaraterekin.
- Haizeak ez eramango!, 2002, Deustuko Unibertsitatea.
- Umetako oroitzak - Kittarra, 2002.
- Izaten hasi - (ISBN 84-932681-4-3)
- Critiques littéraires
- Linguae Vasconum Primitiae de Bernard Etxepare (1945), 1980, Euskaltzaindia.
- Etxeberri Ziburukoa, Ioannes: Manual Devotionezcoa: lehen zatia, 1981.
- Mendiburu, Sebastián; Mendibururen idazlan argitaragabeak (I eta II), 1982.
- Duvoisin, Jean Baptiste; Laborantzako liburua, 1986.
- Bartolomé de Santa Teresa; Euskal errijetako olgueeta ta dantzen neurriz gatz-ozpinduba, 1987.
- Iturriaga, Agustin Pascual de; Jolasak, (1842), 1987.
- Tartas, Juan de; Onsa Hilceco Bidia-ren bi lehen kapituluak, 1987.
- Tartas, Juan de; Onsa hilceco Bidia, 1666, 1995.
- Tartas, Juan de; Arima penitentearen occupatione devotac, 1996.
- Aita Aranaren "Egunaria", 2000, Euskaltzaindia.
- Traductions
- Hillen aldeko mintzaldia: Tukidides, II liburua, 1980.
- Loiolako San Ignazioren gogojardunak, 2004, Klasikoak S.A.
- Articles
- Azpeitiko euskerea aztertuz, 1956.
- Olabide A. ta Kisto'ren Antz-bidea, 1958.
- Larramendiren hiztegi berria, 1967.
- Oihernarten metrika, 1979.
- Etxepare herri poeta, 1981.
- Etxeparerenak nahas-mahas, 1981.
- Mendibururen mintzaira, 1981.
- Mendibururen inguruan, 1982.
- Azpitarteren hiztegi argitaragabea Loiolan, 1985.
- Bonapartek eta aita Aranak elkarri egin kartak, 1985.
- Azpeitiko euskal ebakeraz, 1985.
- Orixek Jesusen Lagundian emaniko urteak, 1989.
- Aita Patxi Etxeberria S.J., 1990.
- Aita Larramendiren bizitza, 1990.
- Larramendi euskaldun berritua, 1990.
- Larramendiren haurtzaroko urteak, 1991.
- Oihernarten neurtitzetako adiztegia, 1994.
- Lapurtarrak Oihernartekin haserre?, 1994.
- Oihenarten euskal prosodia, 1994.
- Raimundo Olabideren bizitza eta lanak, 1994.
- Etxepareren 450. urteurrenaren hondakinak, 1996.
- Jose Inazio Arana jesuitaren bizitza (I eta II), 1997.
- Jose Inazio Arana jesuitaren bizitza. VI: Loiolako obrak, 1997.
- Joan zen mendeko jesuita gazteen euskal olerkiak, 1998.
- Mr. d'Abbadie eta Arana José Ignacio, 1998.
- Errexilko euskara duela 200 urte, 2002.
Notes et références
modifierLiens externes
modifier- (es) Patxi Altuna Bengoetxea sur Auñamendi Eusko Entziklopedia
- (eu) Bidegileak [PDF]
- Mémoire 2006 Académie de la langue basque Euskaltzaindia